Tablice okulistyczne nazywane są również tablicami Snellena, ponieważ zostały wynalezione przez Hermanna Snellena w 1862 roku. Holenderski okulista opracował tablice do badania ostrości wzroku, które z powodzeniem wykorzystywane są także we współczesnej diagnostyce optycznej. Tradycyjna tablica zbudowana jest z 11 wierszy z literami, których wielkość maleje od góry do dołu. Tablice okulistyczne należą do kategorii pomocniczego sprzętu okulistycznego i są niezbędnym wyposażeniem każdego gabinetu okulistycznego.
Badanie ostrości wzroku tablicami Snellena
Tablice okulistyczne wykorzystywane są w badaniu ostrości wzroku, które zaliczane jest do podstawowych badań okulistycznych. Służy ono ocenie zdolności rozdzielczej siatkówki. Badanie polega na odczytywaniu przez pacjenta kolejnych linii na tablicy z odległości 5 metrów. Najpierw pacjent zasłania sobie jedno oko uwypukloną dłonią lub specjalną przesłoną, a następnie czyta poszczególne wersy na tablicy, rozpoczynając od najwyższego. Najmniejszy rząd, jaki pacjent jest w stanie odczytać, określa ostrość jego wzroku w badanym oku. Wartość tą bardzo łatwo sprawdzić, ponieważ każdemu rzędowi przypisana jest konkretna wartość ostrości wzroku, która odpowiada przewidywanej mocy soczewki. Badanie ostrości wzroku z wykorzystaniem tablic Snellena pozwala określić typ ostrości wzroku zgodnie z podziałem na wzrok normalny, wzrok prawie normalny, słabowzroczność lekką, słabowzroczność umiarkowaną, słabowzroczność głęboką oraz ślepotę całkowitą.
Ostrość wzroku zapisywana jest w postaci ułamka, którego licznikiem jest 5 (odległość, z której pacjent odczytuje znaki), a w mianowniku wartość, która znajduje się obok ostatniego odczytanego rzędu. Wielkość ta to odległość w metrach (D), z jakiej zdrowe oko powinno widzieć cały znak. System oceny ostrości wzroku do dali obejmuje następujące wartości: 5/50, 5/25, 5/20, 5/12.5, 5/10, 5/6.25 i wreszcie 5/5, kiedy pacjent prawidłowo rozpoznaje znaki z najniższego rzędu tablicy. Znaki, umieszczone na tablicy Snellena nazywane są optotypami.
Jakie są rodzaje tablic okulistycznych?
Tablice okulistyczne najczęściej produkowane są z tektury. Standardowo dostępne są na rynku produktów okulistycznych w wariancie literowym lub cyfrowym. Znaki na tablicy umieszczane są w wersji prostej lub odwróconej. Ciekawą alternatywą tradycyjnych tablic okulistycznych są tablice Snellena dla dzieci nieumiejących czytać, na których zamiast liter lub cyfr umieszczone są symbole graficzne. Tablice okulistyczne wykorzystywane są do badania ostrości wzroku do dali lub do bliży. Badanie ostrości wzroku do bliży polega na czytaniu z odległości 30 – 35 cm, każdym okiem z osobna. Tablice Snellena do bliży posiadają zestandaryzowany tekst lub optotypy obrazkowe. Przy każdym fragmencie tekstu zapisana jest wartość dziesiętna, która określa siłę ostrości wzroku przy czytaniu z bliska.
Współcześnie, tradycyjne tablice tekturowe często zastępowane są elektronicznymi rzutnikami optotypów z funkcją podświetlenia znaków. Niemniej jednak, zawsze znaki o barwie czarnej umieszczane są na białym, matowym tle. Grubość znaków na tablicach okulistycznych jest ściśle określona, a odstępy pomiędzy nimi są jednakowe. W sieci można znaleźć nawet tablice okulistyczne on-line, przeznaczone do wydrukowania w formacie A4 i odczytywane z odległości 80 cm. Pamiętajmy jednak, że badanie wykonane z ich udziałem nie jest profesjonalne i nie można go traktować jako alternatywy wizyty u okulisty.
Czy tablice okulistyczne są skuteczne we wszystkich przypadkach?
Tablice okulistyczne, choć powszechnie stosowane i uznane za bardzo pomocne w diagnostyce ostrości wzroku, nie zawsze są wystarczająco skuteczne. W niektórych przypadkach mogą wystąpić trudności z odczytaniem znaków przez pacjentów, np. z powodu dysleksji, afazji czy problemów z koncentracją. W takich sytuacjach lekarz może zdecydować się na zastosowanie innych metod badania ostrości wzroku, takich jak badanie za pomocą autorefraktometru czy retinoskopu. Warto również pamiętać, że tablice okulistyczne nie pozwolą na wykrycie wszystkich wad wzroku, takich jak astygmatyzm czy jaskra. Dlatego ważne jest, aby regularnie poddawać się kompleksowym badaniom okulistycznym, które pozwolą na dokładniejszą diagnostykę i ewentualne wczesne wykrycie problemów ze wzrokiem.
Tablice okulistyczne a korekcja wzroku
Wynik badania ostrości wzroku za pomocą tablic okulistycznych może być podstawą do przepisania korekcji optycznej, czyli okularów lub soczewek kontaktowych. Lekarz okulista, na podstawie odczytanych wartości ostrości wzroku oraz dodatkowych badań, dobiera odpowiednią moc soczewek korygujących. Warto jednak pamiętać, że samo badanie za pomocą tablic okulistycznych nie wystarczy do przepisania korekcji. Konieczne jest również przeprowadzenie badania refrakcji, czyli pomiaru błędów refrakcji oka, takich jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm. Dopiero kompleksowe badanie okulistyczne pozwoli na precyzyjne dobranie korekcji optycznej.
Znaczenie regularnych badań okulistycznych
Regularne badania okulistyczne są niezwykle ważne dla utrzymania zdrowia naszych oczu. Nawet jeśli nie zauważamy żadnych problemów ze wzrokiem, warto co jakiś czas sprawdzić jego ostrość za pomocą tablic okulistycznych oraz poddać się innym badaniom diagnostycznym. W ten sposób możemy wykryć ewentualne wady wzroku we wczesnym stadium i podjąć odpowiednie działania, takie jak korekcja optyczna czy leczenie farmakologiczne. Regularne wizyty u okulisty są szczególnie ważne dla osób narażonych na ryzyko wystąpienia chorób oczu, takich jak jaskra, zaćma czy retinopatia cukrzycowa. Pamiętajmy, że w wielu przypadkach wczesne wykrycie problemów ze wzrokiem może być kluczowe dla skutecznego leczenia i zachowania dobrego widzenia przez wiele lat.
