Jaskra to choroba oczu, która prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek siatkówki. Może doprowadzić do pogorszenia, a nawet do utraty wzroku, poprzez zawężenie pola widzenia. Jest to druga najczęstsza przyczyna ślepoty na świecie, co ciekawe dotyczy częściej kobiet oraz Azjatów.
Jaskra jest chorobą, która nie daje wyraźnych symptomów. Przydatna jest wiedza na temat tego, czy któryś z członków rodziny nie choruje na tę chorobę lub nie chorował na nią w przeszłości. Ważna jest regularna kontrola oka, którą można wykonać u okulisty przy pomocy specjalistycznego sprzętu okulistycznego, bo tylko w ten sposób można wcześnie wykryć to schorzenie. Specjalista przeprowadza wywiad lekarski i ocenia stopień ryzyka zachorowania na jaskrę, a potem wykonuje badanie budowy dna oka, ciśnienia wewnątrzgałkowego, kąta przesączania i pola widzenia.
Jakie badania mogą wykryć jaskrę?
• Badanie kąta przesączania – wykonuje się je gonioskopem, czyli specjalną soczewką. Podczas tego badania stwierdza się czy ów kąt jest otwarty i szeroki czy zamknięty i wąski. Badanie to jest badaniem inwazyjnym, dlatego wykonuje się je w znieczuleniu gałki ocznej. Można je także wykonać metodą nieinwazyjną, używając do tego aparatu optycznej koherentnej tomografii przedniego odcinka oka zintegrowanego z lampą szczelinową.
• Tonometria – polega na pomiarze ciśnienia wewnątrz gałki ocznej specjalnym przyrządem – tonometrem.
• Perymetria – to jedno z najbardziej podstawowych badań komputerowych czynności widzenia. Dzięki niemu można zobaczyć ewentualne ubytki w polu widzenia spowodowane jaskrą – takie jak: mroczki czy ograniczenie pola widzenia. Badanie pola widzenia powinno się wykonywać co kilka miesięcy, ponieważ sygnalizuje ono rozwijanie się procesu zaniku wzroku.
• Stereoskopowa ocena tarczy – metoda, która służy obrazowaniu tarczy nerwu wzrokowego to oftalmoskopia. Służy ona ocenie ewentualnych ubytków widzenia. Specjalista zajmuje się badaniem kształtu, zagłębień, proporcji, symetrii i wielkości tarczy.
Podstawowym czynnikiem, który może wskazywać na ryzyko zachorowania na jaskrę, jest podwyższone ciśnienie gałki ocznej, dlatego należy wykonywać to badanie regularnie co 2 lata. Osoby z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na jaskrę powinny je wykonywać co 12 miesięcy.
Co jeszcze warto wiedzieć o jaskrze i jej diagnozowaniu?
Warto również zwrócić uwagę na czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na jaskrę. Należą do nich: wiek powyżej 40 lat, obecność jaskry w rodzinie, rasa (szczególnie osoby pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego), długotrwałe stosowanie leków sterydowych, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy krótkowzroczność. Znając te czynniki ryzyka, można świadomie dbać o zdrowie oczu i regularnie poddawać się badaniom kontrolnym.
W przypadku podejrzenia jaskry, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak tomografia optyczna nerwu wzrokowego (OCT), która pozwala na dokładne zobrazowanie struktury nerwu wzrokowego oraz ocenę grubości warstwy włókien nerwowych. Badanie to jest nieinwazyjne i bezbolesne, a jego wyniki mogą pomóc w postawieniu diagnozy oraz monitorowaniu postępów choroby.
Leczenie jaskry ma na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, co może spowolnić lub zatrzymać postępowanie choroby. W zależności od rodzaju jaskry oraz stopnia zaawansowania choroby, lekarz może zastosować różne metody leczenia, takie jak leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, laseroterapia czy zabiegi chirurgiczne. Ważne jest, aby pacjent przestrzegał zaleceń lekarza i regularnie kontrolował ciśnienie wewnątrzgałkowe.
W profilaktyce jaskry istotne jest prowadzenie zdrowego trybu życia, dbanie o prawidłowe ciśnienie krwi, kontrolowanie poziomu cukru we krwi oraz unikanie długotrwałego stosowania sterydów bez konsultacji z lekarzem. Ponadto warto zadbać o higienę oczu, unikać nadmiernego eksploatowania wzroku oraz chronić oczy przed promieniowaniem UV.
Podsumowując, jaskra jest chorobą oczu, która może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń nerwu wzrokowego i utraty wzroku. Wczesne wykrycie oraz stosowanie odpowiedniego leczenia są kluczowe dla zachowania zdrowia oczu. Regularne badania okulistyczne, kontrolowanie czynników ryzyka oraz dbanie o zdrowy tryb życia mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na jaskrę.
